Летняя школа
Беларуская мова
Напісанне вялікай літары ў словах
v 1. Падкрэслі
ў словах вялікую літару. Растлумач правапіс.
Мінск, Свіслач, Зорка, Багдановіч, Беларусь, Нарач,
Рыжуха, Андрэйка, Янка Купала, Віцебск, Ірына, Нясвіж, Ракаў, Ганна Пятроўна.
v 2.
Запішы словы ў
алфавітным парадку. Падкрэслі вялікую
літару адной рыскай. Растлумач напісанне
вялікай літары.
Вольга, Сож, Прыпяць, Брыль, Ракаў, Магілёў, Алена, Іванавіч, Машэраў,
Полацк, Дзяніс, Ганна.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
v 3.Закрэслі
лішнюю літару ў дужках. Растлумач свой выбар.
(Д, д)ачка (Н, н)іна, (Н, н)астаўніца (В, в)ера (П,
п)ятроўна,
(Р, р)ака (Н, н)ёман, (К, к)оцік (Б, б)арсік, (К, к)арова
(Г, г)алубка, (С, с)абака (Т, т)узік, (В, в)ёска
(П, п)арэчча,
(Г, г)орад (П, п)олацк, (П, п)апугай (К, к)еша, (У, у)нук
(I, і)ван, (В, в)озера (С, с)віцязь.
v 4.Прыдумай і запішы па пяць слоў у кожны слупок.
Назвы гарадоў і весак Мянушкі жывёл
1._______________ ________________
2._______________ ________________
3._______________ ________________
4._______________ ________________
5._______________ ________________
Прозвішчы Назвы рэк і азёр
1._______________ _________________
2._______________ _________________
3._______________ _________________
4._______________ _________________
5._______________ _________________
v 5.Перастаў склады так, каб
атрымаліся словы. Запішы іх. Растлумач ужыванне вялікай літары.
гі, ма, лёў —___________ шок, пу—_______________
па, ла, ку —____________ леч, во, ка —_____________
рач, на —______________ та, і, лія—_____________
су, кра, ха —-___________ лач,
свіс—________________
v 6.Дапоўні сказы патрэбнымі словамі.
У мамы сын_______ любіць гуляць з коцікам______. Бабуля _________ жыве ў вёсцы ________.________і_______зрабілі кармушку
для птушак. На беразе ракі ___________ хлопчыкі________ і ________ лавілі рыбу.
v 7.Закрэслі
лішнюю літару ў дужках. Растлумач свой выбар.
У дзяўчынкі (Г, г)рушы ў кашы ляжалі (Г, г)рушы. Цётка (П, п)оля прыйшла
позна з (П, п)оля. Валодзя (Ш, ш)пакоў зрабіў домік для (Ш, ш)пакоў. Барыс (В,
в)асількоў прынёс матулі букет
(В, в)асількоў.
v 8.Прачытай
тэкст. Знайдзі і выправі памылкі. Родны край
Я вучань другога класа кузьміч Міша. Жыву ў вёсцы Крынкі. Тут працякае Рака
сэрвач. Недалёка ад нашай Вёскі знаходзіцца горад навагрудак.
Правапiс cлоў з ў
v 1.Падкрэслі словы з ў. Растлумач правапіс.
Увосень, жораў, мухамор, мука, аўтобус, лаўка, бабуля,
паехаў, Пятрусь, пайшлі ў лес, прыехаў у горад, пры спісванні ўстаўце літару.
v 2.Выберы
патрэбную літару ў дужках. Падкрэслі папярэднюю літару, якая абазначае галосн
ы гук.
Жо(ў, у)ты, раст(ў, у)ць, зад(ў, у)ма(ў, у)ся,
паля(ў, у)нічы, аг(ў, у)рок, гарб(ў, у)з, здаро(ў, у)е, наста(ў, у)нік, дзя(ў,
у)чынка, с(ў, у)ніцы, пт(ў, у)шкі, Магілё(ў, у), М(ў, у)рзік, цыб(ў, у)ля,
пайшо(ў, у), Па(ў, у)лік.
v 3.Змяні
словы па ўзоры.Запішы іх. Падкрэслі літару ў і папярэдні гук.
Узор: стаю — стаў. Узор: катаюся —
катаўся.
Спяваю —__________. Збіраюся—__________.
Апранаю —_________. Хаваюся —__________.
Устаю —___________. Вяртаюся—__________.
v 4. З
дадзеныж складоў састаў словы. Запішы іх. Растлумач правапіс ў.
ка, траў—__________ ка, стаў, ла—___________
ка, лаў —__________ то, аў, бус —-___________
таў, чы —__________ лі, жу, раў —___________
каў, ча —__________ нік, нас, таў—___________
v 5. Прачытай тэкст. Устаў прапушчаныя
літары. Растлумач свой выбар.
Вожык
Тата вярну..ся з лес.. . Ён прынёс
вожыка. Вожык
ляжа.. ... к..тку. Пеця налі.. ... талерк..
малака і паставі..
каля вожыка. Раніцай Пеця занёс вожыка ... школ.. .
v 6.3 дадзеных слоў складзі сказы. Запішы іх. Падкрэслі літару ў
адной рыскай, а папярэднюю літару —
дзвюма.
Аўтобус, вельмі, спыняўся, часта. Ён, пасажыраў,
новых, падбіраў, усё. Час, марудна, цягнуўся. Дарога, ўсім, цяжкай, здалася,
доўгай, і.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________
v 7.Прачытай тэкст. Знайдзі памылкі.
Выправі іх. Растлумач правапіс ў.
Вавёрка
Дзяўчынкі пайшлі у лес у суніцы. З імі быу сабака Тўзік. Раптам Тўзік
кінуўся да хвоі. На галінках дрэуца яны ўбачылі пушыстўю вавёрку.
v 8.Перакладзі словы на беларускую мову.
Скамейка —__________.
Космонавт —___________.
Учитель —___________.
Деревце —_____________.
Девочка—___________.
Строитель —___________.
Прозвенел —_________.
Лев —___________.
Травка —____________.
Сказал —____________.
Журавль —_________.
Склад. Падзел слоў на склады. Перанос слоў.
v 1.Прачытай словы. Падкрэслі літары,
якія абазначаюць галосныя гукі.
Літара, папера, аловак, гумка, пэндзлік, фарбы, крэйда, сшытак, настаўнік, вучань.
v 2.Прачытай словы. У дужках абазнач
колькасць складоў.
Дзённік ( ), гук ( ), дошка ( ), нажніцы ( ), адзнака ( ), памылка ( ), малюнак ( ), верш ( ),падручнік ( ), вокладка ( ).
v
3.Прачытай словы. Пры дапамозе вертыкальнай рыскі падзялі іх на
склады.
Цацка, елка, арэлі, чайнік, карагод,
воўк, свята, Вадзім, падарунак, дзеці, жмуркі, ялінка, мядзведзь, блакітныя.
v 4.Падкрэслі
словы, якія нельга перанесці.
Далонь, бацька, скура, зрок, тулава, унук, вуха,
шыя, вейкі, вусы, дзед, цётка, зрок.
v 5.Прачытай словы. Падзялі іх спачатку на склады, а потым для пераносу.
Узор: ягада —
я/га/да, яга-да.
Галосныя -—_________ ,_________.
Слоўнік—___________, ____________.
Аловак—_________, _____________.
Арэлі —__________, ________.
Вейкі —__________, _________.
Бацька—___________, __________.
Гульня —________, _________ .
v 6.Прачытай словы. Падкрэслі тыя, якія няправільна падзелены для пераносу.
У-ла-дар, ча-раў-нік, дзед, дзя-ўчын-ка, баць-ка, сяб-роў-ка,
дзя-дзька, гуль-тай, асі-лак, ма-лай-чы-на, ча-рад-зей, та-ва-рыш.
v 7.Прачытай. Адзнач межы кожнага сказа. Падкрэслі трохскладовыя словы.
Бацька купіў Янку веласіпед маці папрасіла хлопчыка
прывезці хлеба з магазіна Янка з ахвотай выканаў просьбу маці.
v 8.Прыдумай па пяць слоў, якія
складаюцца з аднаго, двух і трох складоў. Запішы іх адпаведна складу ў тры
слупкі, надзяліўшы для пераносу.
Аднаскладовыя
Двухскладовыя Трохскладовыя
____________
_____________ ____________
____________
______________ ____________
____________
______________ ____________
____________
______________ ____________
____________
______________ ____________
v 9.Запішы сказы ў такім парадку, каб
атрымаўся невялікі тэкст. Падкрэслі словы, якія нельга перанесці.
У гэтай птушкі вострая
дзюба. Там яны ўбачылі дзятла.
Дзеці хадзілі ў лес. Ёй дзяцел здабывае сабе ежу.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Правапіс слоў з літарамі о, э—а
v 1.Пастаў
націск. Растлумач напісанне выдзеленых літар.
Стрэлы — страла, сосны — сасновы, моладзь — ма-лады, возера — азёрны, мора—марскі, совы — савянё, етрэлы — страла, цэгла — цагляны, домік — дамашні, стрэхі —- страха.
v 2.Пастаў націск. Выберы патрэбную
літару ў дужках, падкрэслі яе.
Н(а, о)ра, г(а, о)рад, р(э, а)ка, н(а, о)чаваць,
мар(а, о)з, в(а, о)дзяны, др(э, а)ўляны, д(а, о)жджынка, (а, о)кенца, х(а,
о)лад, ч(э, а)рсцвее, ст(а, о)ловая, г(а, о)лас, ш(э, а)птаць, ш(а, о)ўковы.
v 3.Змяні словы так, каб націск быў на другім складзе.
Запішы, падкрэслі ненаціскное а.
Стрэхі —___________. Сосны —____________.
Цэны —____________. Ногі —______________.
Стрэлы —___________. Норы —____________.
Рэкі—____________. Косы —____________.
v 4.Устаў
замест пропускаў літары о, э ці а. Растлумач свой выбар.
Тр..шчыць, п..рысты, у б..ры, с..рдэчна,
д..жджык, др..ўца, каля ш..сці, пч..лка, хв..статы, р..чулка, м..ўклівы,
шч..беча, л..сіха, падв..дны.
v 5.Да дадзеных слоў падбяры тыя, якія падыходзяць па
сэнсе, карыстаючыся словамі для даведак. Запішы. Растлумач напісанне выдзеленых літар.
Вецер _______, сцюдзёная________, хлеб__________,
вострая___________,
мясцовасць__________, стол________, будуюць________,
зайка___________.
Словы для даведак: шэры, драўляны, гарыстая,
пачарсцвеў, гарады, вада, халодны, страла.
v 6.Запішы словы, што ў дужках,
так, як патрабуе сэнс. Пастаў націск. Падкрэслі літары, якія абазначаюць
ненаціскныя галосныя гукі.
На (сосны) _______
сядзеў дзяцел. У (рака)________шмат
рыбы. На лузе стаяць вялікія (стог)________сена.
З
ляснога гушчару выйшлі (лось)_____. У сасновым (бор)______змоўклі птушыныя
(голас)_________.
v 7.З
дадзеных слоў складзі сказы. Запішы іх. Устаў прапушчаныя літары.
Застала, лесе, у, н..ч, паляўнічых. Каля, яны, кастра, вырашылі, н..чаваць. Паляўнічыя, да,
прыслухоўваліся, н..чных, шорахаў. Пачуўся, тр..хк, ціхі. Ст. .рое, тр..шчала,
гэта, др..ва.. .
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
v 8.Прачытай тэкст. Знайдзі і выправі памылкі.
Растлумач правапіс слоў з літарамі о, э — а.
З кожным днём усё больш адчуваецца надыход зімы. Вецер
гойдае холодную воду ў рэках і озёрах.
Рыба апускаецца глыбей над ваду. Там, у глыбокіх падводных ямах,
яна будзе зімоваць.
Правапіс слоў з літарамі е, ё—я
v 1.Абазнач у словах націск. Растлумач
напісанне выдзеленых літар.
Сляды, кляновы, плечы, зялёны, весяліцца, бяжыць, лебедзь, смяшыць,
сцяжынка, песняры, вецер, цяпло, вячэрні, цякуць, на сцяне, леснічоўка.
v 2.Пастаў націск. Выберы патрэбную
літару ў дужках, падкрэслі яе.
Дз(я, е)цінства, м(я,
е)док, в(я, е)снавы, в(я, е)селле, в(я, е)дзерца, ц(я, е)ц(я, е)рук, пес(я,
е)нька, дз(я, е)цел, зв(я, е)рок, с(я, е)стрычка, з(я, е)л(я, е)ніна, ц(я,
е)ц(я, е)рукі, пев(я, е)нь, п(я, е)юць, зел(я, е)нь.
v
3.Замест кропак устаў у словы літару е ці я.
Растлумач
свой выбар.
Дз..дуля, в..с..ліцца, сн..гавік, м..дзведзь, чэрв..нь, вес..ла,
н..дзеля, жнів..нь, сн..жынка, дз..ўчынка, в..ц..рок,
ў зел..ні, л..дз..ная, св..тло, сп..вакі, ц..нёк.
v
4.Змяні словы
па ўзоры, запішы. Растлумач напісанне літары я.
Узор: лес — лясы. Узор: сёлы — сяло.
Звер — _________. Гнёзды —____________.
Чмель —________. Вёслы —_____________.
След —__________. Плечы —_____________.
Вецер-__________. Сёстры
—_____________.
v
5.Знайдзі і падкрэслі словы, якія
«схаваліся». Запомні, як пішуцца гэтыя словы.
ВАВЁГЕРОЙШКУВІЎМЕМЛЬСЯСТЦЬІБУМЕТРО АЛОВМЯДЗВПЕНАЛМВУІДЖСУСМЕТАЛВОЧЎД
ЖКАЛЕКТЬІЎБАБДЗІЛЕГЕЬЦІАЧАЦВЕРЮС'ГЭЦВ
v 6.Перакладзі
словы на беларускую мову. Запішы іх. Пастаў націск. Падкрэслі літары, якія
абазначаюць ненаціскныя галосныя гукі.
Метла —__________. Весело
—__________.
Земля —__________.
Подружка —_________.
Бегут —___________.
Тропинка —_________.
Медовый —_________
. Девочка —____________
.
Веселиться —_________. Певец —____________.
Смелей —___________.
Охотник —_____________.
v 7.Прачытай загадкі. Запішы адгадкі.
Устаў прапушчаныя літары.
Пад ..лінаю ў б..ры дом зр..білі ц..сл..ры:
пар..білі вокны, дзверы без пілы і без с.керы.(_________)
* * *
Без ног б..жыць, без в..чэй гл..дзіць. (_________)
* * *
Ц..кло,
ц..кло
і пад
шкло л..гло. (___________.)
Адгадкі: рака і лёд, мурашы, вада.
v
8.Прачытай сказы. Падкрэслі словы на правапіс літар е, ё — я.
Лясок апрануўся ў зелень.
Над возерам расце вярба. Вясной птушкі робяць гнёзды.
Ледзяная кара пакрыла азёры. Вясной снегіры адлятаюць на поўнач. Дзеці зляпілі вясёлага снегавіка. Разложысты клянок кідаў на
зямлю день.
v 9.Прачытай тэкст. Знайдзі і выправі
памылкі. Растлумач правапіс слоў з
літарамі ё—я.
Цецярукі
прыляцелі на берозу. Піушкі дзяўблі берозавыя пупышкі, цярабілі галінкі. Я з
цікавасцю пазіраў на цецерукоў. Раптам адзін цяцярук сарваўся з бярозы і
камеком шмякнуўся ў снег. За ім адзін за адным шуганулі ўсе.
Гукі [д| — [дз'] і літары д, дз
v 1.Падкрэслі ў словах літару д і спалучэнне дз разам з наступнай
літарай.
Дзеці, вада, людзі, дудар, садзік, домік, дзень, дубок,
Дзіма, гудзе, жалуды, дзяцел, агароды, карагоды, Дзіяна, дзюба, думаюць,
Вадзім, дырэктар, дзік.
v 2.Закрэслі лішнюю літару ў дужках.
Растлумач свой выбар.
(Д, дз)ыктоўка, ня(д, дз)еля, брыга(д, дз)ір. ха(д,
дз)ілі, заво(д, дз)ы, ты(д, дз)ень, сера(д, дз)а, (д, дз)якуй, сту(д, дз)ень,
(д, дз)ошка, паня(д, дз)елак, крэй(д, дз)а, ра(д, дз)ок, (д, дз)іцячы, гру(д,
дз)і, (д, дз)алонь.
v 3.Устаў
замест пропускаў літару д ці спалучэнне
дз. Падкрэслі галосныя пасля іх.
Калі..ор, га..іннік, ..олата, ..удка, вэн..лць,
абе..аць, селя..ец, ..ічка, ін..ык, ві..элец, ра..ыска, мала..лк, непага..ь,
поў..ень, ва..яны, ха..іць, ..ухмяны, ..юба.
v
4.Выправі ў словах памылкі. Абгрунтуй свой выбар.
Дзень, домік, вадіцель, садоўнік, нядзеля, Дяніска,
чарадзей, на агародзе, над вадой, у гораде, у садзіку, на граде, гудзе, дзюба, мядзведь, Федя, Надзея.
v 5.Перастаў
літары так, каб атрымаліся словы. Запішы іх.
абюдз —_________ дядзлуя—___________
вдзеыр —__________ іцедз—________
ляевдз —____________ асідзк —________
ьндзе —_____________ карэдзь —____________
дзеляня —____________
v 6. Дапішы
словы па ўзоры. Падкрэслі літару д і
спалучэнне дз разам з наступнай
літарай.
Узор: сад — у садзе.
Агарод —
на__________. Народ — у_____________.
Барада — на__________.
Завод — на_____________.
Каманда — у __________.
Склад — на_____________.
Брыгада — у __________.
Гняздо — у_____________
.
Града — на___________.
Паход — у______________.
Вуда — на____________.
Горад — у _____________.
Вада — у__________.
v 7.Вызнач межы кожнага сказа. Пастаў, дзе трэба, кропку. Устаў прапушчаныя літары.
Каля школы ..еці паса..ілі вялікі са.. у школьным са..е растуць розныя пла..овыя ..рэвы
у агаро..е ..еці вырошчваюць капусту, буракі і моркву
агаро.. кожны го.. ..ае багаты ўраджай.
v
8.З
дадзеных слоў складзі сказы. Запішы іх. Змяні выдзеленыя словы так, як патрабуе сэнс.
Прырода, крыніцай, з'яўляецца, людзей, жыцця. У, прырода, цікавага, карыснага, і, шмат. Кожны, ахоўваць, чалавек, прырода,
павінен.
___________________________________________________________________________________________________________________________________________
v 9.Прачытай тэкст. Падкрэслі словы з
літарай д і спалучэннем літар дз.
Наваполацк — горад беларускіх нафтавікоў. У горадзе пабудавана многа
прыгожых дамоў, дзіцячых садоў, нафтавы завод. На заводзе працуюць старанныя людзі.
Гукі [т] — [ц'] і літары т, ц
v 1.Падкрэслі ў словах літары т і ц разам з наступнай літарай.
Мяцеліца, вецер, газета, грыміць, настаўнік,
шахцёр, білеты, пялёстак, кусцік, дзяцел, аўтобус, касцюм, цягнік, талерка,
цянёк, тыгр, дзіцячы, паштоўка, бацька.
v 2.Закрэслі
лішнюю літару ў дужках. Растлумач свой выбар.
(Ц, т)ётка, гальш(ц, т)ук, ма(ц, т)і, люс(ц, т)эрка, гас(ц, т)ёўня, ба(ц,
т)ькі, па(ц, т)еркі, час(ц, т)ава(ц, т)ь, ш(ц, т)аны, вячэра(ц, т)ь, с(ц,
т)южа, ква(ц, т)эра, (ц, т)ішыня, ліх(ц, т)ар, (ц, т)ялушка, (ц, т)юльпан,
бу(ц, т)элька.
v 3.Устаў замест пропускаў літары т ці ц
і падкрэслі літару пасля іх.
С.юдзёны, ве..ер, ха..а, вадзі..ель, ..раўка, с.удзень, ..элефон, бяжы..ь,
аў.орак, дзя..ел, ..ень, ..ыгрыца, ..юльпан, ..ыдзень, у газе..е, на самалё..е,
на раке..е, у палё..е, у ха..е, на вах..е.
v 4.Выправі ў словах памылкі.
Растлумач свае дзеянні.
На самалёте вярнуліся дамоў дзеці. Моцны ветер разагнаў цемныя хмары. На балоце растуть
журавіны. На
першай парте селі Насця і Тіхан.
Цёма прынёс маті букецік тюльпанаў. Дзяўчынка ходзіть дапамагаць матулі на
ферму.
v 5.Састаў словы са складоў. Запішы іх. Падкрэслі літары т
і ц.
цік, ко —_________ тэ,
ква,ра ___________
так, сшы —________ та, зе, га ____________
та,ло,ба—_________ цік,пло _____________
цік,бра —__________ ке,цік,бу ____________
цік, ро —___________ ці,кі,кус—___________
v 6.Дапоўні
словы літарамі, якія абазначаюць
галосныя гукі. Запішы, што атрымалася. Падкрэслі літары т і ц разам з наступнай
літарай.
Цльпн—___________
бкцк —____________
тлрк—_____________ брцк—____________
кпст —_____________ хстк-
____________
гльштк —___________ вдзцль —___________
сштк —________ вчр-____________
v 7.Складзі з дадзеных слоў сказы. Запішы іх. Устаў прапушчаныя літары.
I, Пе..я, пайшлі, рыбалку, на, ..іма. Пануе, ракой,
над, ..ішыня. Хлопчыкі, сядзя.., з, ..іха, вудамі. Чакаю..ь, яны, ..ярпліва,
улову.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
v
8.Прачытай сказы. Пры дапамозе лічбаў абазнач
парадак сказаў, каб атрымаўся тэкст. Падкрэслі словы,
у якіх ёсць гук [т] або [ц'].
Яна працавала настаўніцай. Там
хлопчык пасябраваў з вясковымі дзецьмі. На лета Віця паехаў гасцяваць у вёску да
цёткі. Яны часта лавілі рыбу ў рацэ.
v 9.Перакладзі
сказы на беларускую мову. Запішы іх. Падкрэслі літары т і ц.
Космическая ракета полетела в космос.___________________
________________________________________________
В саду и на огороде
работают дети._______________________
Няпарныя
цвёрдыя зычныя гукі. Правапіс слоў з імі
v 1.Прачытай словы. Падкрэслі літары,
якія абазначаюць няпарныя цвёрдыя зычныя гукі, і літару пасля іх.
Жыхары, шыць, зайчык, маўчу, дожджык, цырк, грэчка,
вячэра, шыпшына, чужы, ручай, трактарыст, арэхі, беражы, жоўты, джала, цэмент.
v 2.Закрэслі лішнюю літару ў дужках.
Растлумач свой выбар.
Ш(ы, і)шка, вяч(е, э)ра, ч(о, ё)рны, р(е,
э)спубліка, суніц(ы, і), Айч(ы, і)на, ж(ы, і)ццё, нарадж(е, э)н-не, маўч(у, ю),
ш(е, э)рань, аж(ы, і)на, ч(ы, і)рвоны, ц(ы, і)мбалы, др(е, э)ва, вож(ы, і)к,
р(е, э)чка, ц(е, э)нтнер, ж(ё, о)луд.
v 3.Устаў
прапушчаныя літары, якія абазначаюць галосныя гукі. Падкрэслі папярэдні зычны.
Р..спубліка, луж..на, сябр.., ч..рны, др..ўца, ч..жак,
ц..ган, р..бак, ш..ранькі, вож..к, рабоч.., шч..сце, раскаж.., ч..баценькі,
мар..к, ч..равікі.
v 4.Перакладзі
словазлучэнні на беларускую мову. Запішы іх. Падкрэслі літары, якія
абазначаюць няпарныя цвёрдыя зычныя гукі і літару пасля іх.
Тёплый
дождик —_____________________,колючий ёжик —____________________,серый
зайчик ________________,
береги
природу—__________________,широкая речка —_____________________,напиши
стихи ________________
прочитал
журнал —_________________________.
v 5.Запішы словы, супрацьлеглыя па значэнні. Падкрэслі літары, якія абазначаюць зычныя гукі [ж], [ш], [ч],
[р], [ц] разам з наступнымі галоснымі.
Ручай вузкі, а
рэчка_______. Папера белая, а сажа ________. Пух лёгкі, а
камень_________. Дрэва высокае, а куст___________.Журавіны кіслыя, а суніцы_______________.
v 6.Прачытай
прыказкі. Растлумач іх сэнс. Знайдзі памылкі на вывучанае правіла. Выправі іх.
Дождык
намочіць, а сонейка высушіць. Многа
лесу —не губі, мала лесу—беражы, няма лесу—пасадзі. Праўда даражей за грошы. Пад ляжачі камень вада не бяжіць.
Паспяшыш — людзей насмяшіш.
v 7.Дапоўні
сказы словамі з літарамі, якія абазначаюць зычныя гукі [ж], [ш], [дж], [ч],
[р], [ц]. Падкрэслі галосныя насля іх.
Дзеці ў
лесе назбіралі поўны ______ суніц. Пад елачкай схаваўся _________ зайчык.
Будаўнікі прывезлі на _________ цэглу. _____
з кошыкамі спяшаліся ў лес. У__________ пішы
чыста і прыгожа. Вавёрка ў дупле схавала смачныя ___________.
v 8.Прачытай сказы. Пры дапамозе
лічбаў абазнач парадак сказаў, каб атрымаўся тэкст. Падкрэслі літары, якія
абазначаюць няпарныя цвёрдыя зычныя гукі.
(_) Яно ўцякала ад
гэтага страшнага звера. (_) Петрык ішоў цераз сад. (_)
Хлопчык узяў кацяня на рукі. ( ) Раптам
да ног хлопчыка прытулілася кацяня. ( )Яму насустрач бег сабака.
v 9.Прыдумай і запішы дзесяць слоў з
літарамі, якія абазначаюць няпарныя цвёрдыя зычныя гукі. Падкрэслі літары пасля
іх.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Парныя звонкія
і глухія зычныя гукі. Правапіс слоў з імі
v 1.Прачытай
словы. Падкрэслі літары, якія абазначаюць парныя звонкія і глухія зычныя.
Чаравікі, штаны, капялюш, гальштук, пацеркі, футра,
пінжак, камізэлька, хустка, сукенка, панчохі, спадніца, абутак, кашуля,
адзенне.
v 2.Зверху над выдзеленымі літарамі ў
квадратных дужках [ ] абазнач гукі, якія ім адпавядаюць. Растлумач іх правапіс.
Зуб, бераг, дождж, гарбуз, чыж, атрад, плуг, сцяг, след, мароз, нож, дуб, лёгкі, трубка, ягадка, сцежка, салодкі, дзядзька, казка, лыжка, падказка, бярозка.
v 3.Падкрэслі
толькі тыя словы, напісанне якіх не адпавядае гучанню. Растлумач, чаму так адбываецца.
Жабка, ліпка, рэпка, лыжка, шышка, будка, бераг,
брат, радыска, градка, хустка, кніжка, калыска, указка, таварыш, нізкі.
v 4.Закрэслі лішнюю літару ў дужках.
Растлумач свой выбар.
Клу(п, б), адка(з, с), гры(п, б), кро(т, д), су(п,
б), пара(т, д), гру(с, з), дож(ч, дж), лу(х, г), го(т, д), бо(п, б), сер(п, б),
заво(т, д), арэ(г, х), ша(ж, ш)кі, галу(п, б) ка, рэ(т, д)кі, кала(з, с)кі,
гра(д, т)кі, слі(з, с)кі, піра(ш, ж)кі, мы(ш, ж)ка, дзя(ц, дз)ька.
v 5.Перастаў
літары так, каб атрымаліся словы. Запішы іх. Падкрэслі літары,
якія абазначаюць парныя звонкія і глухія зычныя, напісанне якіх трэба
праверыць.
родага —____________
рапеказ — _________
ікжон —_____________
жылак —___________
грбзау—_____________ акзаку — ___________
едссу- ______________ ходрапа-____________
v 6.Дапішы словы
з парнымі звонкімі і глухімі зычнымі, якія патрабуюць праверкі, згодна з
сэнсам. Падкрэслі літары, якія абазначаюць гэтыя гукі.
Люты, траскучы__________. Белы,
скрыпучы ________. Празрысты, гладкі _________. Халодны, праліўны_________. Дзяржаўны, чырвоны___________.Ваенны,
святочны_________. Стары, разгалісты__________.Цікавая, бібліятэчная__________.
Беларускі, працавіты__________. Духмяны, свежы___________ .
v 7.Устаў
прапушчаныя літары. У дужках запішы праверачнае слова.
Дзе.. (_____) Антось злавіў ры..ку (_______). Усе сце..кі (____)
і даро..кі (______) замяло снегам. Лё..кі (_____) ветрык
калыхаў бяро..кі (_______). Дзя..ька (___) Жэня і Андрэйка адправіліся ў пахо.. (______). Пад асінай Гле..
(_____) знайшоў гры.. (_________).
v 8.Расшыфруй
верш, карыстаючыся алфавітам. Запішы, што атрымалася. Пастаў, дзе трзба, коскі.
Падкрэслі словы на правапіс парных звонкіх і глухіх зычных гукаў.
19,25,6,8,12,1,11 3,21,9,12,1,31 9,3,32,18,28,15,1,11
24,16,5,9,10,25,29/12,18,21,8,28,25,29 5,9,6,5 14,1,18,16,9//
2,6,13,10,25,29 10,15,6,6,14 18,1,2,10,15,28 / 12,16,19,28 5,16,22,4,10,32
2,32,18,16,9 //
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Падоўжаныя зычныя гукі. Іх абазначэнне на пісьме
v 1.Прачытай. Падкрэслі словы з падоўжанымі зычнымі. Зверху запішы колькасць
літар і гукаў у гэтых словах.
Вулей, карэнне,
бервяно, Палессе, чытанне, гразь, надарожнік, ноччу, раздолле, пералесак,
зацішша, збожжа, жыццё, вогнішча, бярвенне, калоссе, клас.
v 2.Запішы
словы ў алфавітным парадку, раздзяляючы іх для пераносу. Растлумач ужыванне вялікай літары.
Падлужжа,
Таццяна, Зарэчча, Наталля, Фядосся, Залессе, Ефрасіння, Малання, Усцікня,
Палессе, Заполле.
v 3.Закрэслі
лішнюю літару ў дужках. Растлумач свой выбар.
Ву(л,
лл)і, насе(нн, н)е, белару(с, сс)кі, гра(зз, з)ю, гру(п, пп)а, ра(л, лл)я,
каме(н, нн)е, су(бб, б)ота, праме(нн, н)е, ка(с, сс)а, га(л, лл)ё, су(ч, чч)а,
прагра(м, мм)а, сяго(н, нн)я, падаро(жж, ж)а, асе(н, нн)і, узле(сс, с)ак.
v 4.Знайдзі і запішы словы, якія
«схаваліся». ІІадкрэслі падоўжаныя зычныя.
СОНАТАЛЛЯРАЛЛПАЛОЗЗЕСУБОЧЫТАННЕ
КАСЕЛЛВЕЦЦЕМЖСУЧЧАРЬІЗАМНШПАЖЖАТ ВУГОЛЛЕПАРБАГАЦЦЕФУККДЗЁННІКВАТТЛДУ
v 5.Утвары па ўзоры новыя словы з падоўжанымі
зычнымі.
Узор: каласы —
калоссе.
Соль —_______. Гразь —___________.
Ноч —________. Крыло —___________.
Камень —________
. Вулей —___________.
Жыць —_________ .
Сучок —___________.
Прамень —_________.
v 6.Дапішы
сказы, карыстаючыся словамі для даведак.
Вясной снегавая _________ напоўніць рэкі. Пачнецца_____________. Ляснік пасыпаў________
на каменне. Ласі ласуюцца___________. Апусцілася
цёмная____. Ваўкі выходзяць на
паляванне___________.
Словы для даведак: разводдзе, вада, ноччу, ноч, соллю, соль.
v 7.Прачытай сказы. Знайдзі і выправі
памылкі.
Спее ў полі залатое збожа. Тацяна і Усціня
апранулі спартыўнае адзенне і пайшлі ў лесс. Восенню ў паветры навокал
гойдаецца павуціне. Спелае калоссе схілілася над зямллёй. У сассонніку Малання знайшла
сяммейку баравікоў.
v 8.Перакладзі
сказы на беларускую мову. Падкрэслі літары, якімі абазначаюцца падоўжаныя зычныя гукі.
Яша готовит задание по чтению.
Ночью рысь выходит на охоту. Под ногами у зубра затрещали ветки.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Раздзяляльныя
знакі — апостраф ( ‘ ) і мяккі знак (ь)
v 1.Прачытай. Адной рыскай падкрэслі
раздзяляльны ь , дзвюма — аностраф. Над гэтымі словамі напішы колькасць літар і
гукаў.
Пальма, сузор'е, касьба, Ульяна, паштальён, бацька, надвор'е, пер'е,
восень, надвор'е, шампіньён, парцьеры, Анатольеўна, камень, сям'я, рысь.
v 2.Абвядзі раздзяляльны ь і апостаф.
Падкрэслі літары, паміж якімі яны стаяць.
Ілья, більярд, п'е, раз'юшаны, кампаньён, пад'ехаў,
з'езд, аб'ява, мільён, Афанасьевіч, атэлье, паб'юць, пад'езд, вераб'і, льецца,
Дар'я, Васільеў, з'явіўся.
v 3.Закрэслі
лішні знак у
дужках. Растлумач свой выбар.
Мар(ь, ')я, павіл(ь, ')ён,
біл(ь, ')ярд, Лук(ь, ')ян, сузор(ь, ')е, Юр(ь, ')еўна, міл(ь, ')ярд,
грыл(ь, ')яж, пад(ь, ')ёмны, п(ь, ')яўка, аб(ь, ')ём,
Савел(ь, ')еўна, Загор(ь, ')е, б(ь, ')юцца, вал(ь, ')еры, звяр(ь, ')ё.
v 4.Перакладзі
словы на
беларускую мову. Запішы, раздзяляючы іх для пераносу.
Семья,
Дарья, льются, Юрьевна, воробьи, погода, ателье, миллион, перья, грильяж,
объявление, подъезд, польют, Илья, рельеф, копьё, побьёт, Демьян.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
v 5.Адгадай загадкі. Запішы адгадкі.
Устаў прапушчаныя літары. Падкрэслі літары, паміж якімі яны стаяць.
* * *
Адзін л..е, другі п..е,
трэці зелянее і расце. (__________)
* * *
Ног не маю, а іду,
рук не маю, а б..ю. (__________)
* * *
Зімою хаваюся,
вясною з..яўляюся,
летам весялюся,
восенню спаць кладуся. (__________)
* * *
Сям. .я душ трыста і багата,
ды ўсяго два
локці хата.(__________)
* * *
Болей б..ём — ён лепей скача, не
сярдуе і не
плача. (________)
Адгадкі: мяч; рака; гадзіннік; вулей; дождж, зямля,
расліна.
v 6.Прачытай сказы. Знайдзі і выправі
памылкі ў словах з раздзяляльнымі знаками.
Карэнне дрэў пье з зямлі вільгаць. Сям'я Васіл'евых пабудавала за горадам дачу. На дварэ лье моцны дождж. Кураняты з верабьямі дружна п'юць ваду з лужыны. Мар'я
Васільеўна ў класе зрабіла абьяву. Лук'ян і Дзямьян сябруюць з дзіцячага сада.
v 7.Складзі са слоў сказы. Запішы іх. Падкрэслі раздзяляльныя знакі.
Дварэ, стаіць, на, надвор'е, дрэннае. Халодны, лье, дождж. Моцны,
шыбы, б'е, у, вецер. Стрэхі, вераб'і, пад, хаваюцца. Мокрае, у, пер'е, вераб'ёў.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
v 8.Запішы
словы згодна з правіламі беларускага правапісу.
[с'амй'а] —_________ [абй'эст] —___________
[п'эрй'э ] —__________ [ул'й'ана] —__________
[дз'амй'ан] —_______ [м'іл'й'арт] —__________
Прыназоўнік. Правапіс прыназоўнікаў
v 1.Сярод
прапанаваных слоў падкрэслі толькі прыназоўнікі.
За, пад, і, ён,
з, на,
для, аб, мы, я, па, у, а, да, каля, ты, ён.
v 2.Прачытай сказы. Падкрэслі
прыназоўнікі.
Дзеці
адпачывалі на ўскрайку лесу. Па зялёнаму лісточку паўзе мурашка. Коля піў малако са шклянкі. Ля бярозы хлопчык знайшоў падбярозавік. Чародкі гусей сабраліся ў вырай. Нажніцы і
ніткі ляжаць на стале. Пасля снядання ад хлеба застаўся акрайчык.
v 3.Прачытай
тэкст. Падкрэслі прыназоўнікі разам са словамі, да якіх яны адносяцца.
У лесе стаяла
добрае надвор'е. Тарас з кошыкам пабег у грыбы. У лесе ён сустрэў сябра
Міхася. Міхась нёс поўны кошык з грыбамі.
v 4.«Злучы» словы пры дапамозе
прыназоўнікаў, дадзеных у дужках. Падкрэслі прыназоўнікі.
Хмары, лес (над) —_______________;
вучань, дошка (каля) —_______________;
вучань, парта (за) —_______________________;
ягады, кошык (у) —________________;
кветкі, луг (на) —____________________;
дарога, лес (каля) —_______________;
ліпа, хата (каля)
-—___________________.
v
5.Напішы, што дзе расце.
Дрэвы ў____________.
Баравікі
ў__________.
Вішні ў________. Ягады на __________.
Збожжа на___________.
Падасінавікі пад___________.
v 6.Змяні словы ў дужках так,
як патрабуе сэнс.
Над (арэшына)________вавёрка
знайшла арэхі.
Дзеці прыехалі з (веска)________. Каля (дом)______працякае
рэчка. Рабочыя працуюць на
(завод)__________. Усю зіму мы клапаціліся аб (птушка)________.
Над (лес)__________ падня-
лося
веснавое сонейка. Дзеці пасадзілі за (школа)
___маладыя дрэўцы.
v 7.Устаў замест пропускаў патрэбныя прыназоўнікі.
Бярозавы гай
пачынаецца __ сялом. Грыбы растуць _ лесе. Ліза паклала падручнік _ парту.Вясёлым
гуртам вучні ідуць _ тэатр. Настаўнік выклікаў вучняў___дошкі.____школы пабудавалі дзіцячую пляцоўку. Вожык піў малако _ талеркі.
Дажджавыя кроплі забарабанілі ___
лісцях. Прыгожая вясёлка раскінулася __ ракой.
v 8.Прачытай, падкрэслі літары, якія
трэба пісаць па правілах. Запішы адказы на пытанні. Падкрэслі прыназоўнікі.
Дзеці пайшлі ў лес. За імі пабег сабака Шарык. Раптам Шарык кінуўся да хвоі. На галінцы хвоі сядзела пушыстая вавёрка.
1. Куды пайшлі дзеці?_______________________________
2. Хто пабег
за імі?_________________________________
3. Што ўсхвалявала Шарыка?_________________________
______________________________________________
Сказ. Афармленне сказа на пісьме
v 1.Падзялі тэкст на сказы. У канцы кожнага сказа пастаў адпаведны знак прыпынку. Успомні, з
якой
літары патрэбна
иачынаць пісаць новы сказ. Падкрэслі прыназоўнікі.
Аднойчы Міша
пайшоў у лес сярод кустоў ён убачыў гняздо з птушанятамі птушка прыляцела
карміць дзяцей яна сядзела на галінцы недалёка ад гнязда хлопчык не захацеў
палохаць яе ён ціхенька адышоў ад гнязда.
v 2.Складзі сказы з дадзеных слоў. Запішы іх.
Дзеці, у,
прыйшлі, лес. Вавёрку, убачылі, дрэве, на, яны. Схавалася, дупле,
у, вавёрка.
________________________________________________
v 3.Запішы адказы на пытанні разгорнутымі сказамі, ужываючы словы ў дужках так, як патрабуе сэнс.
1.
Што прыносіць чалавеку праца? (Радасць,
гордасць.)
__________________________________________
2.
Кім ты марыш стаць, калі вырасцеш? (Трактарыст, вучоны,
настаўнік.)
___________________________________________
3.
Якую работу ты выконваеш дома? (Мыць посуд, прыбіраць
кватэру.)
___________________________________________
v 4.Пастаў патрэбны знак
прыпынку ў канцы
кожнага сказа. Падкрэслі
словы, якія нельга перанесці.
Дзеці пайшлІ ў лес Як там хораша Арэшнік густа параскідваў свае галіны
Цвітуць ландышы Спяваюць птушкі А лес ціха шуміць Ці часта бывает ты ў лесе
v
5.Падзялі
тэкст на сказы. У канцы кожнага
сказа пастаў патрэбны
знак прыпынку. Падкрэслі літары,
якія трэба пісаць па
правілах.
Якое раздолле летам у бары тут смела разгульваюць шустрыя вавёркі кружацца ля сваіх гнёздаў
крыклівыя вароны дзесьці стукае па дрэве дзяцел галасістыя птушкі пырхаюць між галля дзіўная музыка гучыць у бары
v 6.Прачытай і адкажы на пытанні, карыстаючыся словамі для даведак. Адказы запішы. Над словамі ўкажы колькасць гукаў і літар.
1. Хто пайшоў у лес?
2. Якое дрэўца знайшоў ён у лесе?
3. Што бацька зрабіў з яблынькай?
4. Хто дапамагаў
бацьку даглядаць дрэўца?
Словы для даведак: бацька, дзікую яблыньку,
перанёс у сад, маленькі
Кастусь.
v 7.Дапоўні сказы словамі так, як
патрабуе сэнс. Пры дапамозе вертыкальнай рыскі падзялі гэтыя
словы на склады.
Узняўся_________ вецер. Насунулася ______________ хмара. Бліснула ____________маланка. Загрымеў_______ гром. Паліў __________ дождж.
Слоўнікавыя словы
v 1.Прачытай словы. Пастаў націск. Падкрэслі
літары, напісанне якіх трэба запомніць.
Дождж, ластаўка, дзяўчынка, талерка, відэлец, лесвіца, яблык, рукзак,
сцюжа, вераб'і, цыбуля, ручнік, надвор'е, адказ, дзверы, месца, калідор.
v 2.Запішы словы ў алфавітным парадку. Падкрэслі літары,
напісанне якіх трэба запомніць.
Гарбуз,
вокладка, калідор, адказ, месца, відэлец, рукзак, яблык, дождж, лесвіца,
надвор'е, ручнік, цыбуля, сцюжа.
v
3.Дапішы
пачатак ці канцоўку слоў. У дужках абазнач колькасць складоў у
атрыманых словах.
Ква ___________(_).
____________зак (_).
Яб ____________(_). __________чынка (_).
Вера___________(_). _______ каз (_).
Лес_. __________(_). _ ________б'і (_).
Відэ___________(_). ______буля (_).
Ка____________(_).
________ры(_).
Гар____________(_).
_________нік (_).
До____________(_). _________сед (_).
v 4.Сярод літар знайдзі словы. Запішы іх,
падзяляючы для пераносу.
ДЗЯЎЧЬІНКАУРОПКАЛІДОРСЬІШЛДОЖДЖОІН
ЕУЧОРАВУТДЗВЕРЫТУЎЛАСТАЎКАЗРУДЁСІДЬТІ ПФПЙАДВОР'ЕАВЦІПАМЕСЦАЬРОЖ
________________________________________________
v 5.Да
кожнага слова падбяры словы так, як патрабуе сэнс. Запішы іх.
Яблык (які?) —___________________________________
Дождж (які?)
—___________________________________
Вераб'і (якія?) —__________________________________
Кватэра (якая?)
—_________________________________
Надвор'е (якое?) —_________________________________
v 6.Знайдзі слоўнікавыя словы.
Выпішы іх.
Падкрэслі тыя словы, у якіх колькасць літар і гукаў не
супадае.
А
|
Ё
|
С
|
Ц
|
Е
|
Л
|
Э
|
|
Н
|
К
|
Ь
|
Ц
|
Ы
|
К
|
Д
|
|
Ы
|
Я
|
З
|
Я
|
Б
|
Л
|
В
|
І
|
Ч
|
Ў
|
Д
|
Р
|
Ы
|
Д
|
І
|
Л
|
Д
|
З
|
В
|
Е
|
Р
|
О
|
К
|
А
|
________________________________________________
v 7. Прачытай сказы. Знайдзі і выправі памылкі.
Маці зварыла з яблакаў джэм. У школу Вадзім пойдзе з новым
ругзаком. Волечка пасля снядання памыла талерку і
відэліц. У зімовую сьцюжу лясным жыхарам патрэбна дапамога. Учора было добрае
надворье.
v 8.Перакладзі сказы на беларускую
мову. Запішы іх. Падкрэслі літары, якія трэба пісаць па правілах.
Семья Дарьи переехала в новую квартиру. В огороде бабушка
посадила лук. Над селом кружились ласточки. Вчера была хорошая погода.
